Giá trị sử dụng của hàng hóa là gì? Đây khái niệm quan trọng trong việc đánh giá tầm quan trọng và ý nghĩa của một sản phẩm trong cuộc sống hàng ngày. Khi chúng ta mua một sản phẩm, chúng ta không chỉ quan tâm đến giá trị tài chính mà nó mang lại, mà còn quan tâm đến những lợi ích và tiện ích mà nó đem lại cho chúng ta.
Để hiểu rõ hơn về giá trị sử dụng của hàng hóa và tầm quan trọng của nó trong cuộc sống hàng ngày, hãy cùng khám phá và tìm hiểu sâu hơn về khái niệm này và cách nó ảnh hưởng đến quyết định mua sắm của chúng ta.
Giá trị sử dụng của hàng hóa là gì?
Giá trị sử dụng của hàng hoá là một trong những đặc điểm của hàng hoá, là khả năng của hàng hóa đáp ứng một nhu cầu nào đó của con người. Mỗi hàng hóa đều có một hoặc nhiều công dụng cụ thể, dựa trên những tính chất vật lý và hóa học của nó. Chính những công dụng này (tính hữu ích này) tạo nên giá trị sử dụng của hàng hóa. Ví dụ, gạo có công dụng là để ăn, do đó giá trị sử dụng của gạo là để ăn…
Nói chung, giá trị sử dụng của hàng hóa được xác định bởi những thuộc tính tự nhiên (lí, hóa học) của chất liệu hàng hóa đó, do vậy giá trị sử dụng là một phạm vi vĩnh cửu vì nó tồn tại trong mọi hình thức hay cách thức tổ chức sản xuất. Giá trị sử dụng của hàng hóa được khám phá từ từ trong quá trình phát triển của khoa học - kỹ thuật và của lực lượng sản xuất nói chung.
Có thể lấy ví dụ như than đá ngày xưa chỉ được sử dụng làm nhiên liệu (đun, sưởi ấm), khi khoa học - kỹ thuật tiến bộ hơn nó còn được sử dụng làm nguyên liệu cho một số ngành công nghiệp hóa chất. Do đó, hiện nay với xã hội càng phát triển, lực lượng sản xuất càng tiến bộ thì số lượng giá trị sử dụng ngày càng nhiều, loại giá trị sử dụng càng đa dạng, chất lượng giá trị sử dụng ngày càng cao.
Giá trị sử dụng của hàng hóa là khả năng của hàng hóa đáp ứng nhu cầu của con người. Dưới đây là những đặc điểm của giá trị sử dụng của hàng hoá:
- Thuộc tính tự nhiên của hàng hóa quyết định giá trị sử dụng của chúng. Ví dụ, bánh mì có giá trị sử dụng là để ăn, áo quần có giá trị sử dụng là để mặc.
- Giá trị sử dụng không phụ thuộc vào phương thức hoặc loại của hoạt động tổ chức sản xuất. Đây được xem là một phạm trù vĩnh viễn. Ví dụ, gạo có giá trị sử dụng là để ăn dù gạo được sản xuất theo cách nào.
- Giá trị sử dụng không chỉ cho người sản xuất mà còn cho người tiêu dùng, cho xã hội. Giá trị sử dụng có thuộc tính là giá trị sử dụng xã hội. Ví dụ, xe máy có giá trị sử dụng là để đi lại cho người chế tạo xe và cho người mua xe.
Giá trị sử dụng của hàng hóa là cơ sở để tạo ra giá trị hàng hóa và là điều kiện cần để hàng hóa có thể tham gia vào quá trình trao đổi.
Sự khác biệt giữa giá trị sử dụng và giá trị của hàng hóa
Giá trị sử dụng của hàng hóa là công cụ để có thể thỏa mãn nhu cầu của con người khi phụ thuộc vào các thuộc tính tự nhiên của hàng hóa, như tính chất lí, hoá học, sinh học… Ví dụ: Giá trị sử dụng của gạo là để ăn, của quần áo là để mặc, của xe máy là để đi lại… Giá trị sử dụng của hàng hóa là vĩnh viễn và không thay đổi theo các phương thức sản xuất khác nhau. Giá trị sử dụng của hàng hóa là giá trị sử dụng xã hội, vì hàng hóa không được sản xuất cho người sản xuất mà cho người khác cũng như là cho xã hội thông qua mua bán và trao đổi.
Giá trị của hàng hóa là lượng lao động xã hội cần thiết để sản xuất ra hàng hóa phản ánh mối quan hệ giữa các sản phẩm lao động trong xã hội chia công lao động. Giá trị của hàng hóa không phụ thuộc vào các thuộc tính tự nhiên của hàng hóa mà phụ thuộc vào các yếu tố xã hội như năng suất lao động, nhu cầu và cung ứng… Ví dụ: Giá trị của gạo là lượng lao động cần thiết để cấy, gặt, thóc…, của quần áo là lượng lao động cần thiết để dệt, may, nhuộm…, của xe máy là lượng lao động cần thiết để chế tạo, lắp ráp, kiểm tra… Giá trị của hàng hóa là tạm thời và có thể thay đổi theo các phương thức sản xuất khác nhau. Giá trị của hàng hóa là giá trị trao đổi, vì hàng hóa được sản xuất để bán cho người khác, để đổi lấy các hàng hóa khác.
Sự khác biệt giữa giá trị sử dụng và giá trị của hàng hóa là:
- Giá trị sử dụng là thuộc tính vật chất của hàng hóa còn giá trị là thuộc tính xã hội của hàng hóa.
- Giá trị sử dụng là vĩnh viễn và không thay đổi ngược lại giá trị của hàng hoá là tạm thời và có thể thay đổi liên tục.
- Giá trị sử dụng mang tính xã hội còn giá trị mang tính trao đổi.
Quan hệ thống nhất và mâu thuẫn giữa giá trị sử dụng và giá trị hàng hóa
Trong mối quan hệ thống nhất, giá trị sử dụng và giá trị của hàng hoá là hai thuộc tính cùng tồn tại song song trong một vật phẩm, cả hai đều cần thiết để tạo thành hàng hoá. Nếu không có một trong hai thuộc tính này, vật phẩm sẽ không phải là hàng hoá. Ví dụ, một vật có ích (tức có giá trị sử dụng), nhưng không phải là sản phẩm của lao động (tức không có kết tinh lao động) ví như không khí tự nhiên không được coi là hàng hoá.
Giữa hai thuộc tính của hàng hoá có mâu thuẫn như sau:
Thứ nhất, các hàng hoá có giá trị sử dụng khác nhau về chất lượng. Nhưng ngược lại, các hàng hoá có giá trị giống nhau về chất lượng, đều là “những khối kết tinh đồng nhất của lao động”, tức là lao động đã được biến thành vật chất.
Thứ hai, hai loại giá trị của hàng hoá là giá trị sử dụng và giá trị đồng thời không cùng xuất hiện ở một nơi và một thời điểm: giá trị được tạo ra ở giai đoạn lưu thông hàng hoá, còn giá trị sử dụng được tạo ra ở giai đoạn tiêu thụ hàng hoá. Do đó, nếu giá trị của hàng hoá không được thực hiện thì sẽ gây ra khủng hoảng sản xuất.
Cách tính giá trị sử dụng của hàng hóa
Giá trị sử dụng là cơ sở để xác định giá trị trao đổi và giá cả của hàng hóa. Để tính giá trị sử dụng của hàng hóa, ta cần biết thời gian lao động xã hội cần thiết để sản xuất ra hàng hóa đó. Thời gian lao động xã hội cần thiết là thời gian lao động xã hội trung bình để sản xuất ra hàng hóa. Thời gian lao động xã hội cần thiết có thể thay đổi do ảnh hưởng của năng suất lao động, cường độ lao động và mức độ phức tạp của lao động
Giá trị sử dụng của hàng hóa được tính bằng công thức:
Giá trị sử dụng = Thời gian lao động xã hội cần thiết x Giá trị lao động
Trong đó, giá trị lao động là giá trị của lương thực và các phương tiện sinh hoạt cần thiết để duy trì và tái tạo lại lao động.
Ví dụ: Giả sử để sản xuất ra một chiếc áo phông, thời gian lao động xã hội cần thiết là 2 giờ, giá trị lao động là 50.000 đồng/giờ. Vậy giá trị sử dụng của chiếc áo phông là: Giá trị sử dụng = 2 x 50.000 = 100.000 đồng
Bài viết “Giá trị sử dụng của hàng hóa là gì?” đã giải thích khái niệm giá trị sử dụng của hàng hóa, đặc điểm và vai trò của nó trong kinh tế thị trường. Ngoai ra cũng đã đưa ra sự so sánh giá trị sử dụng và giá trị hàng hóa, giúp quý nhà đầu tư hiểu rõ hơn về quan hệ thống nhất và mâu thuẫn giữa hai thuộc tính này đồng thời còn giúp hiểu biết hơn cách tính giá trị sử dụng của hàng hóa.
