Zona thần kinh hay còn gọi là giời leo, đây là một bệnh lý da liễu. Bệnh đặc trưng bởi sự xuất hiện của các nốt ban đỏ, sau đó tiến triển thành mụn nước và có thể để lại sẹo khiến người bệnh cảm thấy tự ti, đau rát và khó chịu. Cùng tìm hiểu nguyên nhân, dấu hiệu và các cách trị zona thần kinh qua bài viết dưới đây nhé!
1Bệnh zona thần kinh là gì?
Zona thần kinh là bệnh do virus Varicella zoster (virus gây bệnh thủy đậu) gây nên.
Trong cơ thể người khỏi thủy đậu, có một số virus không được đào thải ra ngoài mà tồn tại dưới dạng "tiềm tàng" ở các tế bào thần kinh. Khi gặp điều kiện thuận lợi như suy nhược cơ thể, hệ miễn dịch suy yếu, tinh thần bị chấn động thì các virus này chuyển sang trạng thái hoạt động, tấn công lên da và thần kinh và gây khó chịu cho vùng này.
Bệnh zona thần kinh thường xảy ra đột ngột, diễn biến nhanh.
Bệnh zona thần kinh do virus Varicella zoster tồn tại ở dây thần kinh
2Nguyên nhân gây bệnh
Bệnh zona thần kinh có thể gặp ở tất cả mọi người, đặc biệt là những người đã từng mắc thủy đậu trước đó. Các nguyên nhân sau có thể tạo điều kiện thuận lợi cho virus phát triển:
- Người trên 50 tuổi: từ 50 tuổi, nguy cơ mắc zona thần kinh tăng dần.
- Một số bệnh lý nền khác: bệnh làm suy giảm hệ miễn dịch (HIV/AIDS, ung thư...), đái tháo đường, viêm não, viêm màng não.
- Suy giảm hệ miễn dịch do dùng thuốc chống thải ghép hoặc corticoid (Prednisolon, Methylprednisolon) liều cao, dài ngày.
3Triệu chứng của bệnh zona thần kinh
Trong 1 - 2 ngày đầu có thể xuất hiện các dấu hiệu sau:
- Có cảm giác đau rát, đau nhói, đau sâu ngứa ở một phía cơ thể.
- Vùng da bị viêm nhiễm rất nhạy cảm (với nhiệt độ, ánh sáng, vận động...), khi chạm vào sẽ tăng cảm giác đau rát.
- Tê bì vùng da một bên cơ thể.
- Có thể bao gồm một số tình trạng như sốt, đau đầu, mệt mỏi.
Sau 2 - 3 ngày, cùng với các triệu chứng trên là những dải tổn thương màu đỏ, phồng rộp, đa hình dạng, đa kích thước trên vùng da nhạy cảm trước.
Vùng dải tổn thương phát triển thành mụn nước, sau đó vỡ ra, cuối cùng thì đóng vảy. Quá trình này diễn ra trong 10 - 15 ngày.[1]
Bệnh zona thần kinh gây ra dải tổn thương màu đỏ, phồng rộp trên da
4Biến chứng bệnh
Zona thần kinh có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm khi người mắc bệnh chủ quan và không chữa trị kịp thời:
- Đau dây thần kinh: sau khi mụn nước hết, vẫn còn những cơn đau dây thần kinh dọc theo vùng da tổn thương. Nguyên nhân do virus đã phá hủy gây tổn thương dây thần kinh làm cho các dây này dễ bị kích thích hơn.
- Giảm thị lực: khi zona thần kinh xảy ra ở vùng mắt sẽ gây nhiễm trùng khu vực này, nếu không điều trị đúng cách và kịp thời có thể gây giảm mất thị lực.
- Bệnh liên quan đến thần kinh trung ương: virus có thể theo máu tấn công vào vùng thần kinh trung ương gây viêm não, mất thính giác, mất thăng bằng hoặc liệt mặt.
- Nhiễm trùng da: vùng da tổn thương là môi trường thuận lợi để vi khuẩn xâm nhập gây viêm da.[2]
Bệnh zona thần kinh gây biến chứng đau dây thần kinh
5Bệnh zona thần kinh có lây không và kéo dài bao lâu?
Bệnh zona có lây không
Người nhiễm zona thần kinh có thể truyền virus cho người chưa có kháng thể (thường là những người chưa từng bị thủy đậu hoặc chưa tiêm phòng thủy đậu). Những người này khi tiếp xúc với vùng da tổn thương của người bệnh sẽ mắc bệnh thủy đậu.
Bệnh zona ngoài da gây các nốt mụn nước vỡ ra và virus có thể lây lan qua tiếp xúc với mụn nước.
Bệnh zona thần kinh có thể lây cho người chưa có kháng thể kháng virus
Thời gian khỏi bệnh
Thời gian khỏi bệnh không có con số cụ thể, tùy thuộc vào hệ miễn dịch của từng người. Tuy nhiên, theo thống kê có thể kéo dài từ 2 - 6 tuần.
6Cách chữa bệnh zona thần kinh như thế nào?
Nguyên tắc chữa bệnh zona thần kinh bao gồm giảm triệu chứng (đau, sốt) và điều trị căn nguyên:
- Thuốc giảm đau: bác sĩ sẽ có thể kê các thuốc giảm đau tùy theo tình trạng của bệnh nhân. Lưu ý không được tự mua thuốc giảm đau và khi sử dụng thuốc phải có hướng dẫn của bác sĩ.
- Thuốc chống co giật: dù được phát triển để kìm hãm cơn co giật, tuy nhiên thuốc chống co giật còn có công dụng giúp giảm đau như Pregabalin, Gabapentin...
- Thuốc chống trầm cảm 3 vòng: được nghiên cứu có tác dụng giảm đau như như amitriptylin, desipramine, nortriptylin.
- Hạ sốt: khi có sốt cao trên 38,5 độ C, cần phải sử dụng thuốc hạ sốt như paracetamol.
- Thuốc kháng virus: acyclovir là thuốc kháng virus hay dùng, thường được chỉ định cả dạng bôi và dạng uống.
- Khi có nhiễm trùng da thứ phát có thể sử dụng kháng sinh bôi ngoài da.[3]
7Các lưu ý khi điều trị zona thần kinh
- Người bệnh giữ sạch sẽ vùng da tổn thương, tắm hàng ngày để cho da sạch, tránh tích mồ hôi.
- Mặc quần áo rộng rãi, khô ráo, thoáng mát.
- Không gãi vào vùng tổn thương, tránh khiến mụn nước vỡ và lây lan.
- Hạn chế tiếp xúc với những người suy giảm miễn dịch hoặc chưa từng mắc thủy đậu.
- Chườm lạnh vùng da tổn thương 20 phút/lần, mỗi ngày 7 - 8 lần/ngày.
- Tuân thủ dùng thuốc đúng giờ.
8Khi nào cần gặp bác sĩ
Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ
Bạn nên đến ngay các cơ sở y tế gần nhất khi phát hiện ra các dấu hiệu của zona thần kinh, đặc biệt là các dấu hiệu sau:
- Vùng da tổn thương ở gần mắt.
- Từ 50 tuổi trở lên.
- Đã mắc bệnh suy giảm miễn dịch.
- Vùng tổn thương lan rộng gây ra đau đớn.
Khi có tổn thương gần vùng mắt nên đến các cơ sở để được thăm khám và điều trị
Nơi khám chữa bệnh bệnh zona thần kinh
Khi có tình trạng zona thần kinh nên đến các cơ sở chuyên khoa Da liễu hoặc dị ứng để được thăm khám và điều trị. Tham khảo một số bệnh viện uy tín sau:
- Tại Thành phố Hồ Chí Minh: Bệnh viện Da liễu TP.HCM, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM, Bệnh viện Nhân Dân 115, Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Gia An 115...
- Tại Hà Nội: Bệnh viện Quân đội 108, Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Da liễu Trung Ương, Bệnh viện Da liễu Hà Nội, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, Bệnh viện Nhiệt đới Trung Ương...
9Cách phòng bệnh zona thần kinh
Không có phương pháp phòng bệnh hiệu quả cho bệnh này. Tuy nhiên, cần tham khảo ý kiến của bác sĩ về việc tiêm phòng Shingrix (vaccine được FDA phê duyệt để ngăn ngừa bệnh zona ở người lớn từ 50 tuổi trở lên).
Một số trường hợp được khuyên nên tiêm vacxin là:
- Phụ nữ mang thai (nên tiêm vaccine phòng thủy đậu nếu chưa từng bị thủy đậu và không có thai trong vòng 3 tháng sau khi tiêm).
- Người từ 50 tuổi trở lên nên tiêm vaccine phòng zona, nhưng những người có hệ miễn dịch suy yếu thì không nên tiêm. Điều này nghĩa là chức năng hệ miễn dịch của họ hoạt động bình thường và gần đây không dùng hóa trị hay dùng steroid liều cao.
- Những người suy giảm miễn dịch hoặc ghép tạng (đang dùng thuốc gây ức chế miễn dịch) thực tế thường không được khuyên tiêm phòng vaccine thủy đậu hay zona vì các vaccine thủy đậu hay zona thường là vaccine sống.
Lưu ý, không dùng chung các đồ dùng cá nhân để hạn chế nguy cơ lây nhiễm.
Bệnh zona thần kinh là một bệnh truyền nhiễm không có biện pháp phòng chống đặc hiệu. Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn các thông tin về bệnh này. Nếu thấy bài viết hay và hữu ích, hãy chia sẻ cho người thân và bạn bè nhé!